Rondrit over een lanceerbasis voor kernraketten
.
In noordoost Letland ligt de voormalige SS-4 lanceerbasis Zeltini/ Lejasciems.
Vanaf 1962 tot in het jaar 1989 stonden hier kernraketten opgesteld van het type SS-4. Deze basis is nog in relatief goede staat, in tegenstelling tot de vele anderen die wij bezoeken in het kader van ons project ‘Remnants of Deterrence’ – restanten van een nucleaire dreiging.
Dat komt omdat deze basis tot 1989 in gebruik is geweest en toen pas is ontmanteld onder het nucleair ontwapeningsverdrag (INF-verdrag) tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Daarna is de basis gebruikt voor andere militaire doeleinden, totdat deze definitief is verlaten in 1991, bij de onafhankelijkheid van Letland. Daarna heeft een lokale zakenman de locatie gekocht met het doel er een (openlucht)museum van te maken. Dit is echter nooit van de grond gekomen en in de periode vanaf 2005 is de basis meer en meer in verval geraakt. Een deel van de kazernegebouwen is echter nog in gebruik bij een houtverwerkingsbedrijf, waardoor de aftakeling in een relatief traag tempo verloopt. In ieder geval is het een van de betere voorbeelden van hoe een basis er destijds uit moet hebben gezien en vandaar onze keuze om hier een rondrit te gaan filmen.
De ‘kernraket’ die hier opgesteld is geweest, is van het type SS-4. Dit is één van de 4 kernrakettypes waarvan wij alle locaties in de voormalige Sovjet-Unie opzoeken. Deze raketten waren geschikt om zowel bovengronds (op 111 locaties met 4 raketten elk) en in ondergrondse silocomplexen (op 18 locaties met 4 raketten elk) gelanceerd te worden. Gericht op West-Europa stonden ze opgesteld op bases in (noord) Rusland, de drie Baltische landen, Wit-Rusland en Oekraïne vanaf 1960. De laatste raket van dit type werd ontmanteld in 1990, onder het INF-verdrag.
Met een standaardbewapening van een 1-Megaton kernwapen en een bereik van ruim 2000 kilometer, kon deze raket de meeste doelen op het vaste land van West-Europa bestrijken. Voor de doelen die buiten bereik van de SS-4 lagen, werd de SS-5 raket operationeel, vanaf 1962. Dit wapensysteem had een bereik van 4500 kilometer en dat maakte tezamen met de SS-4, dat alle doelen vanaf de westelijke zijde van de Sovjet-Unie konden worden bereikt. Ook de verder gelegen doelen als Spanje, bepaalde delen van Groot-Brittannië en zelfs IJsland en Groenland.
Ter vergelijk: 1 Megaton (dus slechts één SS-4 raket) is circa 67-maal de explosiekracht die vrij kwam bij de atoombom op Hiroshima.
En nog een aardig vergelijk: tijdens de Tweede Wereldoorlog is er naar schatting een totaal van 2 Megaton aan conventionele explosieven tot ontploffing gebracht. In totaal! Dus gedurende het gehele wereldwijde conflict door alle strijdende partijen bij elkaar opgeteld!
De uitwerking van dergelijke wapens als de SS-4 moet catastrofale gevolgen hebben gehad, indien deze gebruikt had geworden. Ik heb elders op de website een artikel geschreven over de uitwerking en gevolgen van één enkel atoomwapen, indien die in het centrum van Amsterdam tot detonatie gebracht zou worden.
