Balustrade in lanceersilo, Kingisepp (Rusland)
Velen zullen geen idee hebben van de dimensies (met name de diepte) van de raketsilo’s die wij fotograferen in het kader van ons project. De bovenste foto, onderdeel van onze fotoserie, hebben wij tijdens onze laatste reis in augustus 2013 gemaakt in noordoost Rusland en toont een blik in de silo vanuit een bijzonder perspectief. In dit artikel geef ik uitleg over deze foto en wat we eigenlijk zien, en de dimensies daarvan.
Het bovenste gedeelte van een raketsilo wordt de silokroon genoemd, omdat de silomantel zich hier verbreedt zoals op de dwarsdoorsnede en de foto’s te zien is, en deze circulaire verbreding wel wat op een koningskroon gelijkt. Op de foto uit onze fotoserie (waar de koepel gesloten is over de silo) ziet u 2 mangaten, waardoor je uit de circulaire kroonkamer (rode pijl in de dwarsdoorsnede), in de eigenlijke silo kan komen. Deze mangaten waren bedoeld om direct onder de koepel bij de raket te kunnen komen, voor bijvoorbeeld technisch onderhoud. Eenmaal in de silo kon je er geheel rondom lopen, over een ijzeren balustrade. Kijkend naar wat nu een groot gapend gat is, gevuld met water, maar waar toen een kernraket stond opgesteld.
In deze door ons bezochte raketsilo was de oorspronkelijke balustrade nog aanwezig en dat was bijzonder, meestal is deze gesloopt voor het oud-ijzer. Over deze balustrade kon je vroeger dus rondom de silo lopen, tussen de binnenste stalen silomantel en de buitenste silomantel die van beton is. Nu is deze stalen silomantel (deels blauw gemaakt op de dwarsdoorsnede) bijna altijd weggehaald door die zelfde oud-ijzerboeren. Het was gemaakt van hoogwaardig staal en deze liep geheel rondom en over de gehele diepte van de silo naar beneden. Er is nog één locatie waar deze waarschijnlijk nog wel in situ bewaard is gebleven en die hopen we nog op te zoeken.
In de dwarsdoorsnede heb ik de bewuste balustrade rood omcirkeld (de balustrade is het kleine zwarte horizontale streepje). Als u de dwarsdoorsnede nu vergelijkt met de persoon op de zwart-wit foto en onze foto, krijgt u een idee van de diepte van een raketsilo. De SS-4 raket die in deze silo permanent lanceer gereed stond opgesteld had een lengte van 23 meter, die in zijn geheel dus in de silo stond. Een kleine kerktoren kon je erin kwijt, met de koepel dicht.
Afmetingen en verhoudingen van de twee rakettypes die geschikt waren voor lancering vanuit een silo en die behandeld worden in dit project: de SS-4 (R-12) en SS-5 (R-14).
De zwart-wit foto is bijzonder: gemaakt toen de silo nog operationeel was. De koepel is opzij geschoven over de rails die op de foto links achter de persoon te zien is, en geel omcirkeld op de dwarsdoorsnede. Doordat de koepel is weggeschoven, is de raket vrij gekomen. De bovenzijde van de raket, de eigenlijke kernkop, is hier te zien.
De persoon op de zwart-wit foto staat op de eerder genoemde balustrade, deze circulaire balustrade is rechts onderin de foto te zien. Deze balustrade is ook te zien op onze kleurenfoto, aan de onderzijde van de foto links en rechts.
Maar waarom bestaat die balustrade uit een ijzeren spijlenrooster en niet bijvoorbeeld uit stalen platen?
Waarom is de binnenste silomantel van staal en de buitenmantel van beton, waartussen deze balustrade loopt?
Op de zwart-wit foto ziet u de stalen binnenste silomantel boven de balustrade in een verbreding uitlopend. Deze verbreding is ook op de dwarsdoorsnede te zien, groen omlijnd aan de linkerkant. Deze is gemaakt om de hete gassen en de vuurzee, die vrijkomen bij de lancering direct na het ontsteken van de raketmotoren, niet via de silo waar de raket in staat af te voeren maar tussen de stalen mantel en betonnen mantel in.
De raket staat in de silo gefixeerd op een ‘launch table’ (in Amerikaanse raket/ruimtevaart terminologie ook wel ‘Flame deflector’); een ronde, piramidevormige ‘tafel’, zie de paarse cirkel in de dwarsdoorsnede. Als de raket wordt gelanceerd komt er een enorme golf van hete gassen, vuur en rook vrij en als die direct langs de raket werd afgevoerd zou dit onherroepelijk de raket beschadigen, zo niet vernietigen.
Door nu een systeem te construeren van een dubbelwandige silomantel en de ruimte daartussen vrij te houden, kunnen hier de lanceergassen via de ‘launch table’ naar boven afgevoerd worden. De schuine verbreding aan de bovenkant van de binnenste stalen silowand dient om de lanceergassen af te buigen, weg van de silowand. Waar de raket op het moment van lancering, in een langzame opwaartse richting uit de silo oprijst. Deze lanceermethode uit een raketsilo heet ‘hot-launch’ en werd gebruikt bij de eerste rakettypes die geschikt waren voor een lancering vanuit een silo. Het systeem werd zowel bij raketten van de Sovjet-Unie als de Verenigde Staten gebruikt. Zie de schematische tekening hiernaast.
Kortom; de balustrade van ijzeren spijlen ligt dus tussen de beide silowanden in, rondom de silo, om de ruimte tussen de beide wanden open te houden voor afvoer van de lanceergassen naar buiten. Zou deze balustrade er niet zijn geweest dan zou de techneut op de zwart-wit foto tussen de twee silowanden naar beneden zijn gevallen tot aan de ‘launch table’ en de fotograaf in het water.
In de praktijk: een silolancering van een Amerikaanse Titan II intercontinentale ballistische raket (ICBM) volgens het ‘hot-launch’ principe.
